Hyperventilatie en bloedgas

Hyperventilatie en bloedgas: een woordje uitleg

Hyperventilatie en bloedgas zijn twee termen die met elkaar verwant zijn, maar die misschien niet iedereen kent.

Hyperventilatie betekent letterlijk dat men te veel (hyper) ademt (ventilatie). Deze vertaling is echter niet helemaal juist. Juister zou zijn als men zou stellen dat men te veel ademt op het foute moment en op een foute manier. Veel ademen is soms levensnoodzakelijk, bijvoorbeeld na een fysieke inspanning.
Bij een aanval van hyperventilatie, die ontstaat omdat men op een foutieve manier ademt, ondergaat de patiënt een aantal uiterst vervelende symptomen. Men heeft het gevoel dat men aan het stikken is, er is een drukkend gevoel op de borstkas en men krijgt de neiging van flauw te vallen.

Een bloedgas wordt ook soms een astrup genoemd. Bij een bloedgas wordt bloed uit de slagader van een patiënt onderzocht op de zuurgraad. Men neemt dit bloed af uit de pols of uit de lies. Daarna wordt het bloed in een klinisch-chemisch laboratorium onderzocht.

Wat heeft bloedgas met hyperventilatie te maken?

De zuurgraad van het bloed (wat in een bloedgas wordt onderzocht) is de oorzaak van een aanval van hyperventilatie. De zuurgraad van het bloed wordt bepaald door het evenwicht tussen de zuurstof en het koolzuurgas in het bloed. Bij het inademen wordt zuurstof opgenomen en naar het bloed gebracht. Bij het uitademen blazen we koolzuurgas uit. Beide zijn in een evenwichtige verhouding aanwezig in ons lichaam. Stel dat we een zware fysieke inspanning leveren, dan hebben onze spieren veel zuurstof nodig. Het gevolg is dat we vlugger en dieper gaan ademen. Op dat moment zal er geen enkel probleem ontstaan. Komen we in rust, dan is er minder zuurstof nodig en daarom zullen we dan ook minder ademen. Als we echter vlugger gaan ademen zonder dat het echt nodig is, dan geraakt het evenwicht tussen zuurstof en koolzuurgas verstoord. Hierop reageert het lichaam door een samentrekking van bloedvaten met een aanval van hyperventilatie tot gevolg. In principe is zo’n aanval ongevaarlijk, maar wel heel vervelend. Een aanval van hyperventilatie is eigenlijk een signaal van het lichaam dat ons ervan op de hoogte brengt dat we foutief aan het ademen zijn.

Als er teveel koolzuurgas wordt afgevoerd, dan stijgt de zuurgraad (pH) van het bloed. Men spreekt dan in medische termen over een respiratoire alkalose. Deze ontstaat onder andere door een aanval van hyperventilatie of door een longziekte bijvoorbeeld.